Aan het einde van een decennium blikken we niet enkel terug op het afgelopen jaar. In een reeks analyses, opinies en overzichtsartikels richten we onze kijk op de jaren ’10 op de grootste muziekwedstrijd ter wereld. Hoe is het ESF geëvolueerd, en wat zijn de verwachtingen voor de toekomst? Op die en tal van andere vragen proberen we antwoorden te geven. In dit stuk kijken we naar de punten.

Sinds ruim een decennium wordt de uitslag op het Songfestival bepaald door kijkers thuis en vijfkoppige vakjury’s per deelnemend land. De manieren waarop gestemd wordt en hoe de punten worden opgeteld en bekendgemaakt zijn doorheen de afgelopen jaren herhaaldelijk gewijzigd. Eerst maakten de jury’s enkel een top tien op die werd samengevoegd met het lijstje van de kijkers om tot een totaalscore per land te komen. Dan werden dat volledige rangschikkingen, om sinds 2016 volledig gesplitste punten te hebben. Elk land stemt nu twee keer, een keer met zijn jury en een keer met zijn publiek.

Twee antwoordopties

Eén constante tijdens al die veranderingen door is dat er elk jaar weer grote verschillen te bemerken zijn tussen de punten van de juryleden en de kijkers. In 2017 brachten we al een analyse om redenen achter die grote verschillen te zoeken, en we reikten twee antwoordopties aan: het feit dat de twee verschillende jury’s naar een andere uitzending kijken, en de ingrijpend verschillende manier van stemmen.

Ook dit jaar waren er weer heel wat verschuivingen in de ranglijstjes van de telestemmers en de vakjury’s. Noorwegen pakte bij de kijkers maar liefst 291 punten en won de televoting afgetekend, maar alle jury’s samen hadden slechts veertig punten veil voor KEiiNO. Andersom kreeg juryfavoriete Tamara Todevska uit Noord-Macedonië met haar 247 punten daar slechts 58 punten van het publiek. Sergey Lazarev uit Rusland, Hatari uit IJsland en Serhat uit San Marino kregen meer bijval van de televoting, terwijl de jury’s beduidend meer fan waren van John Lundvik uit Zweden, Chingiz uit Azerbeidzjan en Lake Malawi uit Tsjechië.

Gemiddelde scores

Maar wat als we kijken naar alle scores over de jaren van het afgelopen decennium heen? Bij het berekenen van de gemiddelde scores, springen enkele zeer opmerkelijke zaken in het oog. Maar voor we in die cijfers duiken, enkele belangrijke zaken om te weten. Ten eerste gaat het enkel om uitslagen van de finales van de jaren 2010, de halve finales werden niet meegerekend. Ten tweede telt ook het jaar 2013 niet mee. Van dat jaar zijn geen gesplitste punten van jury en publiek bekendgemaakt, enkel eerder vage gemiddelde rangschikkingen. In onderstaande rangschikking telden we ook enkel landen mee die minstens drie keer de finale van het Songfestival haalden de afgelopen tien edities. Slecht nieuws dus voor Kroatië, Letland, Montenegro, Noord-Macedonië, San Marino en Turkije, die slechts twee keer doorstootten naar de finale. De overige 39 landen werden meegenomen in de ranglijst.

De publiekslievelingen

Rusland kreeg de afgelopen tien edities maar liefst gemiddeld 224 punten van de kijkers thuis, en dat ondanks een sabbatjaar en een uitschakeling in de halve finale (in 2017 en 2018, respectievelijk). Het land kreeg elk jaar ruim 100 publiekspunten, met als uitschieters de 332 en 361 punten voor de Russische omaatjes Buranovskiye Babushki en Sergey Lazarev in 2012 en 2016. Bulgarije wordt flink geholpen door de monsterscore voor Kristian Kostov uit 2017 (337 punten), en Zweden vervolledigt het erepodium. Het valt wel op dat de afgelopen vier Songfestivals Zweden telkens onder het decenniumgemiddelde presteerde, met de 21 punten uit 2018 als dieptepunt.

Het is misschien een verrassing, maar België nestelt zich op de vijfde plek. Ons land stond slechts vijf keer in de finale het afgelopen decennium en van 2013 zijn geen scores bekend. We moeten het dus stellen met de 76 publiekspunten voor Tom Dice in 2010, de 195 voor Loïc Nottet, de 51 voor Laura Tesoro en de 255 voor Blanche. Dat levert een fraai gemiddelde van 144 punten op – het is duidelijk dat België ofwel heel goed ofwel heel slecht scoort op het Songfestival. Nederland vinden we ‘pas’ op stek twaalf terug, ondanks de huidige overwinning. Drie jaar van lagere scores voor achtereenvolgens Douwe Bob, OG3NE en Waylon halen het gemiddelde flink naar beneden.

Roemenië, Polen, Zwitserland, Servië en Griekenland vielen de afgelopen Songfestivals beduidend meer in de smaak bij het stemmende publiek. Vier van die landen kunnen rekenen op grote diasporagroepen in verschillende andere Europese landen, en het beduidende verschil voor de Zwitsers zit ‘m vooral in de grotere bijval voor Sebaltar en zijn Hunter of Stars uit 2014.

De juryfavorieten

De vakjury’s kozen afgetekend voor Zweden het afgelopen decennium. In 2010 was het land nog uitgeschakeld in de halve finale, maar nadien gingen alle remmen los. Bij de negen Songfestivals tussen 2011 en 2019 eindigde het Scandinavische land maar liefst zeven keer (!) in de top drie bij de jurystemming (ook in 2013, toen enkel rangschikkingen werden vrijgegeven, finishte Zweden er derde), en de laagste notering is een negende plek voor Eric Saade in 2011. Een andere lieveling van de jury’s is Down Under: Australië strandde nog maar één keer buiten de top tien van de rangschikkingen, met een twaalfde plek voor Jessica Mauboy uit 2018 als slechtste notering. Bulgarije eindigt ook hier in de top drie.

Nederland is net een maatje te sterk voor België in de jurystemming, met gemiddelde scores van 155 en 152 punten. Veel jurysteun voor de Common Linnets en Duncan Laurence wegen een tikkeltje zwaarder door dan de hoge scores voor Tom Dice en Loïc Nottet in respectievelijk 2010 en 2015. Ook hier bemerken we weer dat de Lage Landen meestal zeer hoog of zeer laag scoren.

Naast Australië konden ook Oostenrijk, Malta en Tsjechië de afgelopen jaren de jury’s beduidend meer bekoren dan de publieksstemmers. Vooral Malta valt op: in de vier keren dat het kleine eiland de finale haalde, werd het telkens quasi genegeerd door het publiek, terwijl de jury’s vooral Firelight uit 2014 en Ira Losco uit 2016 veel meer apprecieerden. Oostenrijk teert vooral op de juryoverwinning voor Cezar Sampson van 2018, die onvoldoende werd gecompenseerd met publiekspunten.

De ultieme favorieten

Als we de jury- en publiekspunten van het afgelopen decennium samenvoegen zoals sinds 2016 op het Songfestival gebeurt, wordt de lijst gedomineerd door, jawel, Zweden, met in totaal 400 punten (hoewel 177 en 224 samen 401 zijn, kijken we ook naar getallen na de komma, die hier niet worden meegegeven). Bulgarije (365) en Rusland (331) volgen op afstand en vervolledigen de top drie. België finisht mooi zesde met 297 punten, met Nederland achtste (269). De onderste plaatsen in de rangschikking zijn er voor Spanje (90), het Verenigd Koninkrijk (65) en Wit-Rusland (65).

Ondanks de grote verschillen die per jaar opvallen, zijn die dus al minder ingrijpend als we kijken naar de afgelopen tien Songfestivals (min 2013). Twee landen (Bulgarije en Zweden) staan in de jury- en publieksrangschikking in de top drie, en in de twee top tien-lijstjes vinden we zes dezelfde landen terug. Halverwege de lijst valt op hoe veel landen gelijkaardige scores hebben, met Ierland dat zelfs twee keer gemiddeld 67 punten scoort, en de Britten en Wit-Russen die zowel door de jury’s als de kijkers systematisch bij de onderste drie van het klassement werden geplaatst. Ook op het Songfestival in Tel Aviv pakte het Verenigd Koninkrijk weer de rode lantaarn.

Alle punten

Voor de volledigheid geven het complete puntenoverzicht van het afgelopen decennium. Hieronder vind je de punten van de vakjury’s van de jaren ’10 uit Songfestivalfinales voor zover bekendgemaakt door de EBU. Turkije neemt sinds 2012 niet meer deel en sneuvelde in 2011 in de halve finale. Bosnië & Herzegovina was er voor het laatst in 2016 bij, maar stond in 2012 voor het laatst in de finale. Ook Armenië, Bulgarije, Cyprus, Hongarije, Italië, Montenegro, Oekraïne, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Rusland, San Marino, Servië en Tsjechië stuurden de afgelopen tien edities naar minstens één ervan (noodgedwongen) hun kat.

En hieronder tot slot vind je de punten van de televoting terug.