Het Festival van Sanremo, geboren uit de nasleep van de Tweede Wereldoorlog, werd voor het eerst georganiseerd in 1951 als een manier om de economie en het imago van Sanremo te herstellen. Dit jaarlijks terugkerende festival in de betoverende kuststad Sanremo, gelegen in Ligurië, heeft sinds zijn ontstaan een onuitwisbare stempel gedrukt op de Italiaanse muziekcultuur en ver daarbuiten.

De beslissing om een muzikale competitie te organiseren met onuitgebrachte nummers, werd genomen door de beheerder van het Sanremo Casino, Piero Bussetti, en RAI’s orkestleider Giulio Razzi. De eerste editie, officieel bekend als het Festival della Canzone Italiana, vond plaats in het Sanremo Casino op 29, 30 en 31 januari 1951. Slechts twintig nummers deden mee, uitgevoerd door drie artiesten: Nilla Pizzi, Duo Fasano en Achille Togliani. Oorspronkelijk was dat een Napolitaans festival, genaamd Napolitaans festival van liedjes, tradities en gebruiken, dat in de eindejaarsperiode van 1931 plaats had gevonden.

Grondlegging in de jaren ’40

In de nasleep van de oorlog ontstond het idee voor een muziekfestival om de stad Sanremo nieuw leven in te blazen. De eerste edities van het Festival van het Italiaanse Lied, in 1948 en 1949, vonden echter plaats in Viareggio, als het Italiaanse Songfestival (Festival della Canzone Italiana). Door financiële problemen werd de competitie stopgezet in 1950, maar het diende als inspiratie voor het latere Festival van Sanremo. Men probeerde het in Napels trouwens opnieuw met een eigen muziekfestival, in 1952, maar dat hield op te bestaan in 1971.

Deelname van buitenlandse artiesten

Het festival heeft niet alleen de carrières van talloze Italiaanse artiesten gelanceerd, zoals Gigliola Cinquetti, Laura Pausini, Eros Ramazzotti, Andrea Bocelli, Giorgia, Il Volo en Måneskin, maar heeft ook internationale artiesten een poort geboden naar de Italiaanse markt. In 1964 en 1965 mochten namelijk ook buitenlandse zangers deelnemen, om Italiaanse en buitenlandse artiesten te kunnen vergelijken en om de Italiaanse muziek te promoten buiten de gebruikelijke markten. Zo namen onder andere Ben E. King en Paul Anka deel. De regel werd in 1966 al geschrapt.

Nog een regel die geen lang leven beschoren was, was het gebruik van playback. Dat lijkt nu absoluut niet meer te rijmen met Sanremo, dat zweert aan live zang en live muziek van het orkest. Tijdens de eerste helft van de jaren 1980 was playback echter gebruikelijk, tot in 1985 Claudio Baglioni, die het festival later nog presenteerde, een live optreden bracht.

Het festival anno 2024

Maar hoe gaat het festival er nu in 2024 aan toe? De nieuwelingen die tot een aantal jaren geleden een aparte categorie waren tijdens het festival, hebben nu een wedstrijd in december. Dat is iets wat huidig artistiek directeur Amadeus veranderd heeft, hij zou dit jaar voor de laatste keer de wedstrijd presenteren.

De drie winnaars bij de nieuwelingen nemen deel in de eerstvolgende editie bij de gevestigde waarden, weliswaar met een ander nummer. Zo won Mahmood in 2019 meteen bij de gevestigde waarden, na eerst de nieuwelingencategorie gewonnen te hebben. Alle deelnemende liedjes zijn trouwens pas voor het eerst te horen tijdens de wedstrijd zelf.

Om het festival te volgen, moet je er een beetje verslaafd aan zijn. Of compleet gek volgens sommigen. Het zijn vijf lange avonden met behalve muziek veel gepraat en af en toe reclame. Het festival organiseren, kost immers miljoenen. De shows beginnen telkens om 21.00 uur en duren tot … Eén uur ’s nachts? Twee uur? Wanneer de winnaar van Sanremo bekend is, is het altijd al diep in de nacht op zaterdag.

Gastoptredens en -presentatoren

Wat doen die Italianen dan allemaal om de shows zo lang te maken? Er is een enorme lijst van gastoptredens en gastpresentatoren, zowel Italiaanse als buitenlandse. Tijdens de komende editie zullen we zo onder andere Marco Mengoni, de winnaar van 2013 en 2023, Lazza, Bob Sinclar, John Travolta, Rosa Chemical, Russell Crowe, Eros Ramazzotti, Fiorello, Gigi D’Agostino en Gigliola Cinquetti zien passeren.

Maar hoe verlopen de avonden verder? Op de eerste avond treden alle 30 deelnemende artiesten op. Dan stemt de jury van de pers, tv en online. De tweede avond treedt de helft van de deelnemers op. Het publiek thuis en de radiojury geven elk 50% van de punten. Hetzelfde geldt voor de derde avond, wanneer de andere helft van de deelnemers optreedt.

De vierde avond is coveravond, waarbij de artiesten een andere artiest of groep uit mogen nodigen om een duet mee te zingen. De jury van de pers, tv en online geeft hierbij 33% van de stemmen, de radiojury 33% en het publiek thuis 34%. Iedere avond wordt op het einde van de show een tussenstand gegeven.

Op de laatste avond treden opnieuw alle deelnemers op met hun eigen lied, waarbij het publiek stemt. Daarna vindt nog een superfinale plaats met de top vijf, waarna opnieuw door iedereen gestemd wordt en de winnaar bepaald wordt.

Hieronder nog eens de volledige lijst van deelnemende artiesten:

1. Fiorella Mannoia – Mariposa
2. Geolier – I p’ me, tu p’ te
3. Dargen D’Amico – Onda alta
4. Emma (ESF 2014) – Apnea
5. Fred De Palma – Il cielo non ci vuole
6. Angelina Mango – La noia
7. La Sad – Autodistruttivo
8. Diodato (ESF 2020) – Ti muovi
9. Il Tre – Fragili
10. Renga Nek – Pazzo di te
11. Sangiovanni – Finiscimi
12. Alfa – Vai!
13. Il Volo (ESF 2015) – Capolavoro
14. Alessandra Amoroso – Fino a qui
15. Gazzelle – Tutto qui
16. Negramaro – Ricominciamo tutto
17. Irama – Tu no
18. Rose Villain – Click Boom!
19. Mahmood (ESF 2019 en 2022) – Tutta gold
20. Loredana Bertè – Pazza
21. The Kolors – Un ragazzo una ragazza
22. Big Mama – La rabbia non ti basta
23. Ghali – Casa mia
24. Annalisa – Sinceramente
25. Mr Rain – Due altalene
26. Maninni – Spettacolare
27. Ricchi e Poveri (ESF 1978) – Ma non tutta la vita
28. Clara – Diamanti grezzi
29. Santi Francesi – L’amore in bocca
30. BNKR44 – Governo punk

Kortom, het Sanremofestival blijft een vitale viering van muzikale creativiteit, waarbij het verleden, het heden en de toekomst van de Italiaanse muziek samenkomen in een schitterend spektakel.