In de reeks 50 jaar Eurosong blikt Songfestival.be terug op een halve eeuw Vlaamse Songfestivalvoorrondes. In deze aflevering staat de editie van 1999 centraal, gewonnen door Vanessa Chinitor met Like the Wind.

Ondanks de goede notering voor Mélanie Cohl was het nog niet helemaal zeker of België in 1999 wel zou mogen deelnemen. Pas in de zomer van 1998 kwam uitsluitsel: de VRT mocht een kandidaat sturen, maar daar hing plots wel een steviger prijskaartje aan vast.

De omroepen die de afgelopen Songfestivals hadden georganiseerd, pleitten voor een evenwichtiger financieringssysteem over alle deelnemende omroepen heen. Grotere en rijkere omroepen zouden daarbij verhoudingsgewijs meer moeten bijdragen dan kleinere en armere. Voor de VRT en RTBF betekende dat een verdrievoudiging van het inschrijfgeld, naar ruim vier miljoen frank (100.000 euro).

(G)een traditionele methode

De Vlaamse omroep liet begin augustus weten dat bedrag op te willen hoesten en bevestigde zo zijn deelname aan het Songfestival 1999. Hoe de Belgische kandidaat gekozen zou worden, bleef nog even een vraagteken.

Kris Fastenaekels, muziekproducer bij de VRT die het preselectiestokje overnam van Johannes Thuy, zei in juli 1998 aan de krant Het Belang van Limburg dat er niet met een traditionele Eurosong-methode zou worden gewerkt.

En hoewel er een nieuw concept werd uitgedokterd, ging het toch opnieuw om een afvalrace in meerdere etappes. Het belangrijkste aspect was verjonging: de VRT wilde een groter en vooral jonger publiek aanspreken met het Songfestival en de preselectie.

Styling met omroep bepaald

Het wedstrijdreglement van Eurosong 1999 werd in november 1998 vrijgegeven. De Vlaamse omroep organiseerde een open inschrijving waarbij iedereen zich met een nieuw lied moest aanmelden, en dat voor 15 december.

Dat vormde al een eerste trendbreuk ten opzichte van de vorige preselecties, toen pas na de keuze van de kandidaten moest worden gezocht naar een geschikt lied. Voor het eerst moest ook de complete styling van de kandidaten in samenspraak met de omroep worden bepaald.

Taalkwestie

Het Songfestival evolueerde, en de editie van 1999 betekende het einde van de verplichting om in een landstaal te zingen en van de orkestbegeleiding. Eurosong 1999 surfte meteen mee op die trend: muziek mocht op band staan en liedjes mochten in andere talen worden gezongen, maar er moest wel telkens een Nederlandstalige versie van de liedjestekst voorzien worden. Het was namelijk nog lang geen uitgemaakte zaak of de winnaar van Eurosong 1999 op het Songfestival in een andere taal dan het Nederlands zou mogen zingen.

Uit de open inschrijving werden 21 kandidaten geselecteerd en verdeeld over drie voorrondes, op zondag 7, 14 en 21 februari 1999. Enkel de winnaar van elke voorronde ging naar de finale van 28 februari, samen met de runner-up met de meeste punten over de voorrondes heen.

Het finaleveld werd aangevuld met vier andere songs die de VRT ‘op bestelling’ had laten maken door vier componisten. Het ging om Marc Paelinck, die onze inzendingen van 2002 en 2004 zou schrijven, Walter Mannaerts, Stefan Wuyts van Leopold 3 (Eurosong 1993) en Miguel Wiels.

Radio 2 en Donna

Ook het puntensysteem werd opnieuw helemaal overboord gegooid. Er waren vijf jury’s, met elk voor een vijfde zeggenschap. Er was een vakjury en een zogenaamde eurojury, met 40 vertegenwoordigers van de 22 andere deelnemende Songfestivallanden van 1999, evenwel geen professionals maar ‘gewone burgers’.

Radiozenders Radio 2 en Donna vormden de derde en vierde stemgroepen. Tijdens de dagen voor elke voorronde werden (fragmenten van) de daarin deelnemende songs gedraaid op beide radiozenders, tijdens respectievelijk de programma’s Met twee en Schrappen wat niet past. Luisteraars konden via een speciaal telefoonnummer bellen voor hun favoriet, maar ze konden ook een ‘anti-stem’ doorbellen.

TV1-jury

De vijfde en laatste jury was de ‘TV1-jury’, ofwel televoting per telefoon tijdens de liveshows zoals dat inmiddels ingeburgerd was geraakt in preselecties en op het Songfestival zelf. In tegenstelling tot de Franstalige voorronde van 1998, die volledig werd beslecht door publieksstemming tijdens de finaleavond zelf, telde die televoting in Eurosong 1999 dus voor slechts een vijfde van het totaal mee.

Het was wel de eerste keer ooit dat telefoonstemming werd gebruikt in een Vlaamse Songfestivalvoorronde. Tijdens de voorrondes, met zeven kandidaten, kende elke jury één, twee, drie, vier, vijf, zeven en negen punten toe. In de finale vielen de twee hoogste scores weg en werden zes, acht en tien punten uitgedeeld aan de top drie.

Twee delen

Er waren nog vier andere grote wijzigingen in vergelijking met eerdere Vlaamse Songfestivalvoorrondes. Ten eerste vond ze vanaf 1999 plaats op zondagavond, terwijl dat decennialang op zaterdag was geweest. Ten tweede werden de vier liveshows uitgezonden vanuit de Studio 100-studio’s in Schelle, en dus niet langer vanuit het Amerikaans Theater of het Casino in Knokke.

Ten derde werden de uitzendingen telkens onderbroken na de deelnemende liedjes en de punten van de vakjury. Na een aflevering van een fictiereeks – in 1999 Heterdaad – werd het tweede deel van Eurosong uitgezonden, met daarin de punten van de andere jury’s.

Ten vierde werd de editie van 1999 de eerste die Bart Peeters presenteerde, die net weer van VTM naar de openbare omroep was overgestapt en twee jaar tevoren al had mogen proefdraaien in de Nederlandse preselectie.

Wendy Van Wanten trok zich terug

Exact 199 inzendingen bereikten de VRT voor 15 december. Een geheim comité maakte daaruit een selectie. De VRT plande een persconferentie op dinsdag 12 januari 1999 om de kandidaten bekend te maken, maar de krant Het Laatste Nieuws pakte een week daarvoor al uit met de meeste namen.

Wendy Van Wanten had zich naar verluidt willen inschrijven met een ballade van drievoudig Songfestivalwinnaar Johnny Logan, maar moest zich op het nippertje terugtrekken omdat het Eurosong-reglement voorschreef dat ook componisten de Belgische nationaliteit moesten hebben.

A vs. VRT

De meeste aandacht ging onmiddellijk naar de vier al geplaatste finalisten, rond wie grote geheimzinnigheid hing en dus veel geruchten verspreid werden. De danceformatie Astroline, die in 1998 hits had gescoord als Feel the Fire en Smiling Faces, trok zich na de officiële bekendmaking alsnog terug, en werd vervangen door de zeventienjarige Medusa.

Isabelle A was als eerste naam gelekt en dat zorgde meteen voor heibel. ‘Wij moeten knokken voor een plaatsje, terwijl Isabelle A met de rode loper richting Israël wordt geduwd’, klonk het bij de andere kandidaten.

Maar ook tussen de artiesten en de VRT zelf boterde het niet goed: A en haar entourage hadden een ballade naar voren geschoven, maar de omroep had zelf al een andere gevonden en geschikt geacht. Uiteindelijk werd voor de Eurosong-finale de meidengroep Natural High gevormd, samen met zangeressen Nathalie en Viola. Na alle commotie eindigde de groep voorlaatste.

Een spoedvergadering

De vakjury werd voorgezeten door ex-Songfestivalkandidate Liliane Saint-Pierre. Ze werd bijgestaan door journalisten Mark Coenegracht, Koen Lauwereyns en Steve Stevens, evenals radiopresentatoren Anja Daems én Marcel Vanthilt.

Die laatste zou later als enige nog geregeld opduiken in Eurosong-edities, en bouwde al in 1999 aan een reputatie als enfant terrible. Vooral de opmerking uit de eerste voorronde dat er ‘iets moois leek te bloeien’ tussen de twee dansers van zangeres Fé zette kwaad bloed.

Na een spoedvergadering meldde de productie van Eurosong dat de juryleden ‘niet meer op de man’ gingen spelen, nadat de manager van enkele kandidaten een woedende aangetekende brief had gestuurd naar de Reyerslaan.

Achter de jury, en dus duidelijk in beeld, zaten overigens geen fans van de kandidaten. Het ging om telkens vijftig ingehuurde modellen die duizend frank onkostenvergoeding kregen. ‘We hebben voor modellen en hun partner gekozen, omdat we in het decor een heuse catwalk hebben en omdat het prettig is om mooie mensen in beeld te hebben’, zei producer Kris Fastenaekels.

‘Bewerkte’ resultaten

In de eerste halve finale werd Vanessa Chinitor tot eerste finaliste bekroond. Van de 136.000 binnengekomen oproepen waren er maar liefst ruim 82.000 voor Like the Wind.

De punten van de radiozenders zorgden dan weer voor gefronste wenkbrauwen en voedden de geruchten dat de stemmingen te gemakkelijk gemanipuleerd konden worden via bijvoorbeeld fanclubs van betreffende artiesten, vooral omdat er ook tégen liedjes kon worden gestemd. Na de finale meldde de VRT dat een gerechtsdeurwaarder de radioresultaten had ‘bewerkt’ vanwege onregelmatigheden in de telefoonstemmingen.

De voicetuner

Wendy Fierce won de tweede voorronde, met topscores van alle vijf jury’s. De a-capellagroep Voice Male eindigde bij alle jury’s tweede, en was zo zeker van een plek in de finale als hoogst genoteerde runner-up.

De laatste preselectie werd nipt gewonnen door Alana Dante, die voor opschudding zorgde door ‘haar machientje’. Dante had een zogenaamde voicetuner gebruikt, die haar stem een galmeffect gaf, maar er ook van verdacht werd vocale uitschuivers te kunnen corrigeren.

Vooral Het Laatste Nieuws-journalist én Eurosong-jurylid Mark Coenegracht trok van leer tegen de vermeende oneerlijke praktijk. Zelfs de EBU en de organisatie van het Songfestival in Israël werden om hun mening gevraagd, en gaven aan dat het toestel daar niet gebruikt zou mogen worden. In de finale liet de zangeres het gebruik ervan dan maar achterwege.

De uitzendingen werden in de pers geprezen voor hun invulling, tempo en hoge productiewaarden. De opdeling in twee blokken met daartussen Heterdaad werd ook als een succes beschouwd, vooral omdat het tweede deel vaak meer kijkers haalde dan het eerste, met dank aan de fictiekijkers die bleven hangen op TV1. Maar er was traditiegetrouw opnieuw veel kritiek op het gemiddelde niveau van de deelnemende songs.

242.000 oproepen

In de finale van zondag 28 februari was Dana International, winnares van het Songfestival 1998, opgetrommeld als gastvedette. Ze zong tijdens de finale van Eurosong en maakte de resultaten van de televoting bekend. Ze stak niet onder stoelen of banken dat Vanessa Chinitor haar uitgesproken favoriet was in het finaleveld.

Die laatste maakte de hooggespannen verwachtingen waar en won overtuigend: ze was de favoriet van zowel de vak- en eurojury’s als de TV1-kijkers. Radio 2 koos voor Wendy Fierce, Donna voor Voice Male. Van de 242.000 telefoonoproepen tijdens de finale had Chinitor er ruim 100.000 achter haar naam gekregen. Een aparte persprijs, uitgereikt door journalisten als persoonlijkheidsprijs, werd tijdens de finale toebedeeld aan zangeres Sarah.

Toch in het Engels

Qua persaandacht en populariteit was Eurosong 1999 een groot succes gebleken in Vlaanderen, en dat vertaalde zich ook in torenhoge kijkcijfers, die elke week stegen. De twee delen van de finale lokten respectievelijk 1.347.300 en – dankzij het gastoptreden van Dana International en de bekroning van Vanessa Chinitor – maar liefst 1.577.500 kijkers.

Er was nog even de grote vraag in welke taal ze nu precies zou gaan zingen in Jeruzalem. Een week na de finale besliste de VRT dat het dan toch in het Engels mocht.

De liedjes van de finale van Eurosong 1999 en het eerste deel van de finale vind je in onderstaande afspeellijst.

Alle resultaten van de preselectie vind je terug op onze geschiedenispagina’s:

Eurosong – België 1999

Op het Songfestival 1999 eindigde Vanessa Chinitor 12e. Bekijk hieronder haar optreden:

In 2020 sprak Songfestival.be met Vanessa Chinitor voor onze podcast Eurovisite. Beluister de aflevering hier: