De EBU maakte afgelopen donderdag bekend dat de stemmen van achtergrondzangers en -zangeressen tijdens het Songfestival 2021 niet live moeten zijn. Een beslissing die heel wat reacties losweekte. Hieronder lichten twee van onze redacteurs hun tegengestelde meningen toe. Laat ons zeker weten hoe jij erover denkt!

Jonathan: Mee met de tijd

‘Ik ga hier veel tegenkanting over krijgen, maar goed: de afschaffing van verplichte live achtergrondstemmen zie ik als een logische beslissing, die al even in de lucht hing. Het is weliswaar typisch EBU om het te framen binnen maatregelen om ‘het Songfestival’ en het als een ‘test voor een jaar’ voor te stellen (remember de ‘eenmalige’ deelname van Australië in 2015?), maar goed. Het lijkt me duidelijk dat het hier gaat om een permanente maatregel die, om de pijn ietwat te verzachten, eerst als tijdelijk wordt uitgeroepen.

Eind jaren 1990 werden het orkest en de verplichting om de eigen landstaal te zingen afgeschaft. Dat waren ook toen zeer omstreden, maar toch logische regelwijzigingen. Het orkest was al jarenlang aan het inboeten aan populariteit, en de drie landen die in het Engels mochten zingen (het Verenigd Koninkrijk, Malta en Ierland) eindigden tussen 1990 en 1998 alle drie élk jaar in de top tien, met als enige uitzondering het Ierse liedje uit 1995. De grandeur van een live orkest zal altijd overeind blijven, maar het heeft simpelweg nagenoeg geen plaats meer in hedendaagse muziek. En ja, Engelstalige Songfestivalsongs hebben een flinke opmars gemaakt, maar 1944 en Amar pelos dois bewezen enkele jaren geleden nog dat ook liedjes (deels) in minder toegankelijke talen de wedstrijd kunnen winnen.

Het Songfestival moet meegaan met de tijdsgeest om aantrekkelijk en herkenbaar te blijven voor de cruciale jongere doelgroep die het jaarlijks weet aan te boren. Gaandeweg evolueerde de wedstrijd van een liedjescarrousel die ook op televisie werd uitgezonden, naar een groot televisiespektakel met deelnemende liedjes. Daarbij horen steeds groter opgezette optredens met ledschermen, gewiekste choreografieën en, in toenemende maten, andere visuele speciale effecten. De verplichting van live backings opheffen, is daar een onderdeel van. Omroepen kunnen meer dansers inzetten en nog meer uitgekiende performances uit te dokteren. Het spektakelgehalte zal vergroten en zoals het het Songfestival betaamt zal dat zich zowel op heel goede als op heel slechte manieren voltrekken.

Maar wordt het Songfestival dan geen playbackshow? Neen, want de belangrijkste stemmen moeten wél live blijven, en daar zal niet snel verandering in komen. Zullen grotere, rijkere omroepen niet bevoordeeld worden en zullen backings na al jaren letterlijk op de achtergrond te zijn verdwenen nu helemaal wegvallen en miskend worden? Misschien wel. Maar anderzijds: doeltreffende soberheid en eenvoud kunnen net veel daadkrachtiger zijn om een massapubliek en vakjury’s aan je te binden. Tussen alle wilde danspartijen en ledpatronen kan één zanger(es) met een klein lied of mét live backings in beeld des te harder opvallen. En maakt dat alles niet net spannender en onvoorspelbaarder?’

Matthias: ‘Karaoke, nog meer dan al het geval was’

‘Het weglaten van verplichte live achtergrondzang zou het Songfestival duurzaam moeten maken. Bij ‘duurzaam’ denk ik aan ecologie. EBU zelf ziet in die duurzaamheid besparingen voor de deelnemende omroepen door kleinere delegaties en voor de gastomroep door minder materiaal. Begrijpelijk dat er kosten bespaard willen worden na een afgelaste editie, de regel wordt dan ook nog maar voor één jaar ingevoerd, maar is er iemand die gelooft dat de regelwijziging niet definitief zal zijn?

De reglementswijziging zou liedjesschrijvers de kans moeten geven hun lied op het podium te laten brengen ‘zo dicht mogelijk bij hoe het geschreven was.’ Maar liedjesschrijvers weten toch al langer wat de regels van het Songfestival zijn en schrijven hun lied met die regels in gedachten? Het zou de creativiteit moeten bevorderen, zo luidt het. Een liedjesschrijver kan nu beslissen een heel koor in de achtergrondzang te verwerken, dat wel, terwijl het maximum aantal mensen op het podium nog altijd op zes staat. Voor kleinere omroepen is het een meevaller, omdat zij met kleinere budgetten kunnen werken. Maar waarom niet vaste achtergrondzangers en -zangeressen aanstellen, die elk van de delegaties kan gebruiken indien gewenst?

Sinds de afschaffing van het orkest zien we ook nog weinig echte muzikanten op het podium. Meezingen met een bandje, dat kan iedereen leren, maar meezingen met een orkest? Dat vereist muzikale kennis, muzikaal gevoel. Het is geen toeval dat de grootste Songfestivalnamen uit de periode van vóór de jaren 2000 komen. Het Songfestival is gegroeid, maar als men bij EBU ook wil dat het Songfestival weer serieus genomen wordt en weer aan respect wint, moet de kwaliteit van de muziek en de muzikale kwaliteit van de deelnemers omhoog.

Ook in Melodifestivalen is de achtergrondzang niet live en het is wellicht geen toeval, maar heel veel van de functies bij het Songfestival zijn ingenomen door Zweden. Je zou bijna kunnen stellen dat als het regent in Zweden, het druppelt op het Eurovisiesongfestival. Oké, het Songfestival is groot geworden onder de Zweden (Zou het toeval zijn dat opnieuw een Scandinaviër executive supervisor geworden is, na Svante Stockselius en Jon Ola Sand?) maar ze zouden beter meer eens naar Sanremo kijken. Die doen het al sinds 1951 op dezelfde manier. Zouden we niet beter eens een Italiaan als supervisor hebben? Sanremo is immers de inspiratiebron geweest voor het Songfestival.

EBU zou dringend beslissingen beter moeten toelichten en minder in het donker beslissen. De fans zijn het hart van het festival, maar met de fans lijkt geen rekening gehouden te worden. Als deze eerste verandering onder Martin Österdahl zich doorzet in de volgende beslissingen, krijgen we de komende jaren te maken met een besparingspolitiek op het Songfestival. Het Songfestival organiseren is duur en ik ben ervan overtuigd dat het financiële model bijgestuurd moet worden, maar liefst niet ten koste van de muziek.’

Dit waren twee persoonlijke opinies op naam van de auteurs. Heb je zelf een prikkelende opinie over het Songfestival? Laat ze ons weten via [email protected].