Volgens Maltese media overweegt plaatselijke omroep TVM gerechtelijke stappen tegen de EBU omdat hij zijn inzending Kant inhoudelijk moet wijzigen. Waarom wordt het Maltese woord voor ‘zingen’ gecensureerd in een jaar met meerdere expliciet getinte inzendingen voor Bazel? Het venijn zit ‘m in codes.

Meteen na de overwinning van Miriana Contes (foto, midden) lied Kant in de plaatselijke preselectie een maand geleden ontstond heibel. De songtitel is het Maltese voor zingen, maar de tekst ‘serving kant’ is onbetwistbaar een verwijzing naar de uitdrukking ‘serving cunt’.

Drag- en queergemeenschappen

Die zegswijze is courant binnen de drag- en queergemeenschappen en betekent zoveel als ‘lef uitdrukken’. Maar cunt is ook het Engelse woord voor het vrouwelijk geslachtsdeel. Zoals onderstaand artikel uitvoeriger uitlegt, wringt daar het schoentje.

‘Serving wát?’: controverse rond titel Songfestivalliedje Malta

EBU moest ingrijpen

Maltese media benoemden meteen BBC als schuldige. De Britse publieke omroep zou de EBU hebben gevraagd om in te grijpen.

Dat nieuws kwam niet als donderslag bij heldere hemel. De Britse radiopresentator Scott Mills had eerder al aangegeven dat het Maltese nummer, omwille van de titel, niet gedraaid of besproken kon worden in zijn programma.

Ofcom

BBC sprak de EBU niet aan omwille van persoonlijke gevoeligheden of conservatieve gevoelens. De Britse omroep is gebonden aan een Broadcasting Code of uitzendcode, die is opgesteld én gecontroleerd wordt door de plaatselijke mediaregulator Ofcom. Tegenhangers in Vlaanderen en Nederland zijn de Vlaamse Regulator voor de Media en het Commissariaat voor de Media.

Ofcom en de Britse overheid bepaalden dat de BBC zich moet houden aan regelgeving die het Britse publiek beschermt tegen ‘kwetsend en/of beledigend materiaal’, volgens de recentste versie van een goed jaar geleden.

Het tijdsverschil

Taalgebruik dat als dusdanig kan worden ervaren hoort daar expliciet bij en moet geweerd worden in alle Britse radio- en televisieuitzendingen voor negen uur ’s avonds, waarbij geacht wordt dat kinderen kunnen meekijken. Door het tijdsverschil start de uitzending van het Songfestival in het Verenigd Koninkrijk een uur vroeger, wat problematisch is in dit geval.

Ter vergelijking: afgelopen vrijdagavond was Conte te gast in het BBC-nieuwsprogramma Newsnight. Daarin speelt Conte de vermoorde onschuld over de betekenis van haar lied, maar er wordt ook een fragment van Kant in de vooralsnog huidige versie van gespeeld. Omdat Newsnight ’s avonds laat wordt uitgezonden, is dat dus geen breuk van de uitzendcode.

‘Sterke persoonlijke reacties’

Bovendien wees een Ofcom-studie uit 2021 uit dat het Britse publiek zich kan vinden in de bestaande regelgeving. Het woord cunt werd door respondenten als ‘sterk beledigend’ ervaren:

‘Cunt werd beschouwd als het sterkste vloekwoord en deelnemers beschreven hoe ze zich beledigd zouden voelen als het tegen hen zou worden gebruikt. Het woord weekte geregeld sterke persoonlijke reacties los en deelnemers hadden gemengde gevoelens over de aanvaardbaarheid in uitzendingen, zelfs ’s avonds laat.’

Kortom: de term wordt dusdanig afgekeurd in het Verenigd Koninkrijk dat de BBC riskeerde dat de uitzending van het Songfestival zelf in gevaar zou komen. De omroep kan immers niet riskeren dat de inzending van een ander land ervoor zou zorgen dat het zelf de uitzendcode breekt en zo sancties kan riskeren.

Op die manier zit de BBC tussen hamer en aambeeld. De Ofcomregels laten taalgebruik als cunt niet toe, maar volgens de EBU mag geen omroep die het Songfestival uitzendt delen van inzendingen censureren of wegknippen.

Het 69^e Songfestival

Dan rest nog de vraag: waarom kan Kant niet maar mogen andere inzendingen wel? Meerdere inzendingen voor het 69^e Songfestival zijn seksueel getint. De Finse Erika Vikman (foto, rechts) zingt expliciet over een vrijpartij en de daar frequent bij horende apotheose.

De Australiër Go-Jo (foto, links) bekende op Instagram onomwonden dat zijn lied Milkshake Man gaat over cum ofwel sperma. Vorig jaar ging de Spaanse inzending Zorra over een cougar, ofwel een oudere op seks beluste dame. We zagen toen ook Windows95man uit Finland ei zo na naakt op het podium staan.

De subtiliteit van een schuurspons

Exacte wetenschap is het allemaal niet. Het debat over wat wel en niet kan en mag worden gezegd, zal niet in dit stuk worden beslecht, noch tijdens het Songfestival 2025. Maar er zijn enkele mogelijke opties.

Een eerste reden is dat de andere bovenvermelde inzendingen geen Britse of, voor zover bekend, andere uitzendcodes breken. Ich komme heeft de subtiliteit van een schuurspons wat betreft het thema. Maar de Duitse titel en verder Finstalige tekst zorgen ervoor dat er geen ‘verboden woorden’ of soundalikes daarvan worden gebruikt.

No Rules! zocht duidelijk de grenzen op van het ‘toelaatbare’, maar overtrad ze niet door de artiest in kwestie nooit écht naakt in beeld te brengen. Door het enkel zo te laten lijken, bleef het binnen de perken.

FC De Kampioenen

En neen, zingen over seks staat niet gelijk aan schermen met een woord voor het vrouwelijk geslachtsdeel dat door velen als beledigend wordt ervaren. Dat geldt net zozeer voor Zorra.

De situatie met Milkshake Man is min of meer vergelijkbaar. De songtekst van de Australische song zit tjokvol dubbele bodems, woordspelingen en innuendo die uit de koker van FC De Kampioenen had kunnen komen. Maar net door het nergens in het lied zelf expliciet te maken, blijft het geheel vanuit een uitzendcodeperspectief aanvaardbaar.

Groenten en poesjes

Op het moment van schrijven is het nog niet duidelijk of de aangekondigde gerechtelijke stappen vanuit de Maltese omroep werkelijkheid worden en wat daarvan het mogelijke uitsluitsel kan zijn. Wel staat vast dat het laatste woord nog niet gezegd is over de Maltese en andere ‘getinte’ inzendingen voor het Songfestival in Bazel.

Een op het moment van schrijven waarschijnlijke optie volgens Maltese media is om te herhalen wat de Letse groep Citi Zēni deed tijdens de wedstrijd in Turijn drie jaar geleden. Ook Eat Your Salad ging in feite niet over een salade, zoals de eerste regel van de tekst Instead of meat I eat veggies and pussy aanstipt. Net als cunt verwijst ook pussy naar het vrouwelijk geslachtsdeel.

Het woord werd uiteindelijk simpelweg weggelaten uit de songtekst – maar het publiek scandeerde het wel luid en duidelijk mee. Dat werd niet als onaanvaardbaar beschouwd door Ofcom of andere regulatoren. Opnieuw: exacte wetenschap is het niet.