Analyse

ANALYSE

De punten(telling): De hemelsbrede verschillen verklaard

Het stof van het songfestival 2017 is langzaam maar zeker aan het neerdwarrelen. Als afsluiter brengen we je nog een analyse van toch wel het meest cruciale onderdeel van de shows: de punten(telling)!

Te beginnen met een boute uitspraak: het nieuwe stemsysteem wérkt. In voorgaande jaren werd de winnaar al afgeroepen nog voor de volledige einduitslag bekend was, omdat het onmogelijk was voor andere landen om nog inhaalbewegingen te kunnen maken. Dat leverde ronduit ongemakkelijke en nadien saaie televisie op. Nu is de winnaar steeds pas bekend op het allerlaatste moment van de bekendmaking van de resultaten. Het nog te verkrijgen puntenaantal wordt wijselijk niet op het scherm getoond, zodat je als modale kijker in het ongewisse blijft over hoeveel punten er nog te verdelen zijn. Daardoor blijft alles mogelijk.

Sommigen opperen dat er te veel schermtijd gaat naar de jurypunten, en dat de stemmen van de kijkers – moreel wijd en zijd gezien als de superieure punten – er aan het einde maar snel worden bijgegooid. En soms gaat het nog verder: het zou zelfs omgekeerd moeten. De publiekspunten van de puntengevers, en de jurypunten erna. Maar dat is geen goed idee, en wel om twee redenen.

Saaiere tv

Ten eerste zijn de televotingresultaten een stuk saaier om naar te kijken, omdat ze veel meer gelijklopen met elkaar. Het is opmerkelijk, maar de stemmen van vijf personen per land leven veel meer variatie op dan die van duizenden televisiekijkers en -stemmers. Afgelopen zaterdag kregen dezelfde acht landen quasi altijd punten van het publiek, en alle landen buiten de top tien kregen niet meer dan kruimels.

Ten tweede is het onverstandig om de jurypunten als laatste te hebben, omdat het zo helemaal lijkt alsof de favoriet van het publiek nog van de troon kan worden gestoten. Dit jaar was er een gelijkaardige top twee, maar vorig jaar won Sergey Lazarev met voorsprong de televoting. Bij de vakjury’s werd hij vijfde. Als we eerst langzaam hadden gezien hoe Rusland de harten van de kijkers had gewonnen, waarop het land nadien twee kostbare plekken zou dalen door de jurypunten, zou het helemaal lijken alsof de jury’s Rusland ‘beroofd hebben’ van de overwinning.

Volledig- en eerlijkheidshalve moeten daar ook twee tegenargumenten aan worden toegevoegd: ten eerste was er ook bij de jurystemming dit jaar sprake van bijna enkel topscores voor Portugal en Bulgarije. En ten tweede stemden de jury’s net zozeer op hun buren. Als we kijken naar de twaalven zien we vriendelijkheid bij Cyprus en Griekenland, Denemarken en Finland aan Zweden, Oekraïne en Azerbeidzjan aan Wit-Rusland, …

Afgetekend

Als we dan nog wat nauwkeuriger kijken naar de punten zelf, vallen meteen enkele opvallende gelijkenissen op. Portugal en Bulgarije wonnen bijvoorbeeld beide afgetekend hun halve finale bij beide stemmers. Dat was vorig jaar wel anders, toen Oekraïne telkens tweede werd, maar samengeteld alsnog won.

Er zijn dan weer meer merkbare verschillen. Het meest in het oog springt Australië: 171 punten en een vierde plek bij de vakjury’s, 2 punten en een vijfentwintigste plek bij de televoters. Ook Oostenrijk (11e, 93 punten van de jury’s en 26e, 0 punten van het publiek), Roemenië (15e, 58 punten van de jury’s en 5e, 224 punten van het publiek), Hongarije (17e, 48 punten van de jury’s en 7e, 152 punten van het publiek) en Nederland (5e, 135 punten van de jury’s en 19e, 15 punten van het publiek) liggen ver uit elkaar qua appreciatie.

Die enorme verschillen waren er al sinds de vakjury’s in 2009 weer in het leven werden geroepen om de helft van het puntentotaal uit te maken. Maar het nieuwe stemsysteem zet de twee afzonderlijke stemmers lijnrecht tegen elkaar en creëert vuurwerk op tv door die enorme verschillen net uit te vergroten en veel meer zichtbaar te maken voor het publiek. Tot voor vorig jaar – toen elk land slechts één keer punten gaf, opgeteld van jury en publiek – waren die afzonderlijke stemmen niet meer dan voer voor songfestivalfreaks die er analyses over schrijven. Mea culpa.

Mogelijke verklaringen

Maar hoe ontstaan die enorme verschillen in appreciatie en punten? We reiken twee mogelijke verklaringen aan.

1) De vak- en publieksjury’s zien niet hetzelfde. De vakjury’s baseren hun oordeel op de optredens van de generale repetitie, de avond voor de liveshow die op tv te zien is. De bedoeling is dat die optredens identiek zijn aan elkaar, maar dat is lang niet altijd het geval. Dit jaar werden de generale repetities geplaagd door technische problemen. Ook gingen heel wat artiesten vocaal de mist in tijdens de dress rehearsal of net tijdens de liveshow. Een land kan afgestraft worden voor een optreden dat slecht is op een avond, maar als het tijdens de andere avond veel beter presteert, wordt het weer meer beloond. Dat kan zorgen voor opvallend grote verschillen, zoals we gemerkt hebbben.

2) De vak- en publieksjury’s stemmen radicaal anders. Ze geven voor de duidelijkheid beide punten van een tot en met twaalf. Maar die worden op compleet tegengestelde wijzen samengesteld. De juryleden per land rangschikken álle songs van beste naar slechtste. De televoters per land bellen en/of sms’en enkel op hun favoriet, hoogstens op enkele songs. Oftewel: een lied dat bij vijf juryleden derde in de rangschikking eindigt, kan perfect bovenaan eindigen in de algemene juryranking, omdat de andere songs naar beneden worden gehaald door mogelijk slechtere prestaties in andere rangschikkingen. De televoters zijn al veel minder geneigd om te stemmen op het lied dat ze ‘maar’ het derde beste van de avond vonden, waardoor dat al buiten de boot valt en geen of amper stemmen krijgt.

Alternatief?

Meteen gaan weer stemmen op om oftewel terug te keren naar het oude systeem, ofwel de vakjury compleet overboord te gooien. In plaats daarvan reiken wij een ander alternatief aan om de stemming mogelijk eerlijker en evenwichtiger te maken. Om het kort samen te vatten: maak ze meer zoals in voorrondes als Melodifestivalen, en converteer ze naar percentages per land.

Hoe zit dat precies? Elke vakjury kent punten van een tot twaalf toe, zonder negen en elf. In totaal zijn dat 58 punten per jury. In dit alternatieve stemsysteem, geeft het publiek niet langer punten van een tot twaalf, maar wél nog steeds 58 in totaal. Die punten komen op basis van de behaalde percentages.

Italië is het eerste en wellicht enige land dat de exacte percentages van zijn televoting heeft bekendgemaakt. Je vindt ze hier terug in het Italiaans voor de halve finale en de finale. Hieronder in de tabel vind je de rangschikking, met de “gekende punten” voor de top tien, en daaronder de alternatieve punten.

Italiaanse televotingTelevotingpercentageHuidige puntenAlternatieve punten
Moldavië19.131211
Roemenië16.37109
Bulgarije8.9885
Oekraïne7.3974
Kroatië5.9963
Portugal5.0752
Hongarije3.4242
Polen3.0732
België2.9922
Frankrijk2.9312
Wit-Rusland2.682
Zweden2.561
Israël2.461
Griekenland2.451
Oostenrijk2.211
Cyprus1.841
Noorwegen1.811
Nederland1.491
Armenië1.461
Azerbeidzjan1.281
Verenigd Koninkrijk1.111
Australië0.911
Duitsland0.891
Denemarken0.80
Spanje0.780

Neemt dit systeem weg dat er enkel nog op favorieten wordt gestemd door de televoting? Nee. Daarvoor is een veel ingrijpendere wijziging nodig die de televoting in haar huidige vorm over boord gooit. Maar door een systeem als dit zouden de punten van de televoting al iets genuanceerder en eerlijker zijn, omdat niet enkel de top tien beloond wordt en er wordt teruggegrepen naar de algemene rangschikking van het publiek, zoals eerder ook gebeurde.

Wat is jouw mening? Is het systeem perfect zoals het nu is, of kan het beter? En op welke manier? Laat het ons weten!

Advertentie