Analyse
Startposities op het Songfestival: zin en onzin van laat optreden
De loting voor het Eurovisiesongfestival, meer bepaald welke helft voor ieder land, en later de exacte startpositie van iedere artiest, het lijkt voor sommige fans de heilige graal om het festival te winnen. Is dat ook echt zo? We zochten het uit.
Er is uiteraard ook een aantal andere factoren dat speelt. Zo is er de diaspora, mensen die in een ander land wonen dan waar ze vandaan komen, en de burenstemmen. Buurlanden zouden dan hoge scores met elkaar uitwisselen net omdat ze buurlanden zijn. Al is er ook de cultuur die in veel gevallen gedeeld wordt met de buurlanden, maar in welke mate dat een invloed is, is een andere discussie. Eerder schreven we al eens, naar aanleiding van de startpositie van Hooverphonic in de finale in Rotterdam, wat in het verleden de succeswaarde van de 4e startpositie was. Toen bleek dat de 17e positie al het meeste overwinningen opleverde in het verleden, met daarna een ex aequo tussen positie 8 en positie 14.
Recentheidseffect
De factor waar de fans veel belang aan hechten, gaat uit van het recentheidseffect, in het Engels recency bias genoemd. Daarbij wordt er van uitgegaan dat mensen sneller stemmen op een liedje dat later aan de beurt geweest is en ze dus recenter gehoord hebben. Wat kwalificeren voor de finale betreft, is de 18e startpositie de beste in de halve finale. In 86% van de gevallen ging de artiest door vanop deze plek, al moeten we erbij vermelden dat er sinds 2013 nog maar acht keer een 18e startplek was en dat was, op één keer na, ook telkens de laatste.
Als we alle laatste startposities in de halve finales samen nemen, ging het land op die positie in 83% van de gevallen door naar de finale. Dit jaren waren dat Finland en Australië dus dat klopt alvast. De 8ste, 9e, 12e en 15e plek zijn telkens goed voor 72% kwalificaties. Al leverde de 12e plek dit jaar geen succes op voor Azerbeidzjan en San Marino. De laatste startplek is uiteraard de meest voordelige om op te treden. Dat geldt ook voor andere wedstrijden als Idool en zelfs voor sollicitatiegesprekken.
Minst succesvol
In de halve finales is de 2e plek de minst succesvolle startpositie, met 22%. Dit jaar ging Malta voor de bijl, Armenië kon wel doorgaan. Hetzelfde voor de derde plek (44%), waarbij Servië wel en Roemenië niet naar de finale doorstootte. Nog een belangrijke factor is wie vlak voor of vlak na een artiest optreedt. Een rustiger lied kan profiteren van de energie die het publiek nog heeft van een uptempo lied er net voor, alsof die artiest de publieksopwarmer is van de artiest die volgt.
Uiteraard is er ook nog de kwaliteit van de halve finale. Ieder jaar opnieuw wordt gesproken van een sterkere halve finale en een zwakkere. In een zwakkere halve finale hebben landen met een minder goed nummer dan ook meer kans om door te stoten dan wanneer ze het op zouden moeten nemen tegen kleppers.
Hierbij voor de volledigheid voor elke startpositie in de halve finales het slaagpercentage.
19 – 100 %
18 – 88 %
8 – 72 %
9 – 72 %
12 – 72 %
15 – 72 %
14 – 67 %
16 – 65 %
6 – 61 %
1 – 56 %
4 – 56 %
5 – 56 %
13 – 56 %
17 – 54 %
7 – 50 %
10 – 50 %
11 – 50 %
3 – 44 %
2 – 22 %
Correlatie met aantal tv-kijkers
Een interessant gegeven is ook dat er bijna een perfecte correlatie is tussen het aantal tv-kijkers en de startpositie van een artiest. Zo blijkt uit gegevens van de Spaanse tv-omroep vorig jaar dat maar liefst 3 miljoen mensen meer keken naar de laatste artiest dan naar de eerste artiest. De kijkers kunnen ook anderen zijn, terwijl een jury telkens dezelfde is. Als een jury dan betere scores geeft aan artiesten die later optraden, is dit een bewijs dat de startposities wel degelijk invloed hebben.
De show mogen openen kan leuk zijn, al heeft dat in de finale ook nog niet veel grote successen opgeleverd, met amper drie winnaars over alle edities. Jammer dus ook voor Oostenrijk als eerste. Ook de 16e positie (België) leverde nog geen winnaar op, net als de 25ste (Kroatië) en de 26ste (Verenigd Koninkrijk). De 17e positie (Armenië) leverde het meeste aantal overwinningen op, namelijk zeven.
Sinds het jaar 2000 startten de uiteindelijke winnaars op deze startpositie:
2022 Oekraïne 12
2021 Italië 24
2019 Nederland 12
2018 Israël 22
2017 Portugal 11
2016 Oekraïne 21
2015 Zweden 10
2014 Oostenrijk 11
2013 Denemarken 18
2012 Zweden 17
2011 Azerbeidzjan 19
2010 Duitsland 22
2009 Noorwegen 20
2008 Rusland 24
2007 Servië 17
2006 Finland 17
2005 Griekenland 19
2004 Oekraïne 10
2003 Turkije 4
2002 Letland 23
2001 Estland 20
2000 Denemarken 14
Op 22 edities kwam de winnaar dus amper 6 keer uit de eerste helft van de optredens. Dit jaar zijn in de finale alle topfavorieten (Spanje, Frankrijk, Zweden, Finland) ingedeeld in de eerste helft. Komt de winnaar dit jaar dan toch nog eens uit die helft of krijgen we een winnaar die niemand op voorhand aan zag komen? Wie weet Armenië, vanop de 17e startpositie? We weten het vannacht.