In Finland en IJsland gaan de geplande preselecties door, al is het nog lang niet zeker of beide landen daadwerkelijk zullen deelnemen aan het Songfestival. Dat klinkt dramatisch, maar een nieuwigheid is het niet. In het verleden gebeurde het al meermaals dat artiesten een plaatselijke voorronde winnen maar vervolgens om allerhande redenen toch niet afreisden naar de Eurovisiehappening. Een overzicht.

We moeten natuurlijk beginnen met het meest onfortuinlijke duo ooit in de Songfestivalgeschiedenis. Nicole & Hugo wonnen Canzonissima in 1971 met Goedemorgen, morgen, maar geveld door geelzucht moest Nicole en dus ook Hugo forfait geven voor het Songfestival in Dublin.

Het is voor zover bekend de enige keer ooit dat gekozen Songfestivalkandidaten verstek moesten geven wegens ziekte. Ze werden vervangen door gelegenheidsduo Lily Castell & Jacques Raymond.

Twee jaar later wonnen Josy en Sigal opnieuw de BRT-preselectie, maar met Baby Baby eindigden ze zeventiende en allerlaatste op het Songfestival in Luxemburg.

Plagiaat is al enkele keren een spelbreker gebleken. Zo werd de Noorse preselectie van 1968 gewonnen door een lied met de heerlijk bekkende titel Jeg har aldri vært så glad i noen som deg. Pas nadien bleek het om een kopie te gaan van Summer Holiday van Cliff Richard. Saillant detail: Richards nam zelf deel aan het Songfestival 1968 en werd 2e, met de klassieker Congratulations.

Het gebeurde meermaals dat winnende preselectienummers werden gediskwalificeerd omdat ze te vroeg al werden uitgevoerd en/of op plaat uitgebracht. Bij onze oosterburen gebeurde dat tot twee keer toe: in 1976 met Der Star van Tony Marshall en in 1999 met Hör den Kindern einfach zu van Corinna May.

May won drie jaar later opnieuw de Duitse voorronde, ditmaal met een plagiaatvrij lied. De zangeres werd getipt als topfavoriet voor het Songfestival 2002 in Tallinn, maar moest genoegen nemen met een 21e plek. In datzelfde jaar werd de uiteindelijke runner-up van de preselectie in Litouwen als kandidaat aangeduid omdat de winnende song te vroeg was verschenen.

Met kwaad opzet of niet, het is ook al enkele keren gebeurd dat liedjes al eerder aan een preselectie hadden deelgenomen. Cyprus trok zich in 1988 in extremis terug uit het Songfestival, naar verluidt omdat de gekozen inzending vier jaar eerder al 3e was geëindigd. De Zwitserse winnaar van 1992 werd gediskwalificeerd nadat bleek dat het Duitstalige lied eerst voor de plaatselijke Franstalige preselectie was ingediend.

Maar weinig verhalen, en beelden, zijn markanter dan die uit de Oostenrijkse preselectie van 1990. Halverwege het optreden zakte de zangeres van het duo Duett plots op het podium in elkaar. De presentatrice probeerde de meubelen zo goed mogelijk te redden, vanaf 01:40 te zien in onderstaande video.

Ondanks – of net dankzij – dat voorval won Duett de preselectie. Daarna pas kwam aan het licht dat het lied Das Beste eerder al was ingediend bij de Duitse voorronde van 1988. Dat druiste in tegen de regels, en opnieuw kreeg de runner-up het Songfestivalticket.

Het is ook al gebeurd dat artiesten zich bedenken en na hun overwinning in de preselectie alsnog beslissen om met een ander lied naar het Songfestival te gaan. De Franse Virginie Pouchain zou in 2006 oorspronkelijk naar Athene afreizen met de song Vous, c’est nous, maar bleek er zelf niet tuk op te zijn.

De EBU gaf de Franse delegatie extra tijd om met een nieuwe inzending op de proppen te komen. Alle moeite leverde weinig op, want Il était temps kreeg welgeteld vijf punten.

Ook in landen als Albanië, Italië en Malta gebeurde het geregeld dat gekozen songs nog vervangen werden. Soms op vraag van de kandidaat zelf, soms op die van de omroep. In 2022 nog ruilde Emma Muscat Out of Sight in voor I Am What I Am, dat evenwel bleef steken in de halve finale in Turijn.

Zes jaar eerder had Ira Losco hetzelfde trucje uitgehaald door Chameleon links te laten liggen en Walk On Water uit te voeren, met een 12e plek in Stockholm als eindresultaat.

Het ging er iets minder gemoedelijk aan toe bij de Oekraïense selectie in 2010. Tijdens zijn eigen voorronde werd intern gekozen zanger Vasyl Lazarovych openlijk bekritiseerd over zijn songs en kwaliteiten. De publieke omroep besloot prompt om een heel nieuwe voorronde uit de grond te stampen. Lazarovych nam zelf deel, mét zijn eerder gekozen lied I Love You, maar eindigde pas 7e.

Daarmee was de situatie nog niet opgelost. Na de tweede voorronde gewonnen te hebben, bleek het lied To Be Free van zangeres Alyosha plagiaat te zijn. In een mum van tijd kwam ze met de nieuwe song Sweet People op de proppen, die uiteindelijk 10e eindigde op het Songfestival in Malmö.

In het autoritaire Wit-Rusland, dat sinds 2021 niet meer deelneemt aan het Songfestival, bemoeide president-voor-het-leven Loekasjenko zich meermaals openlijk bij het verloop van de preselectie. Verschillende keren eiste hij dat gekozen inzendingen nog vervangen werden.

Zo werd Alyona Lanskaya in 2012 na haar overwinning op presidentieel bevel gediskwalificeerd, al kreeg ze het jaar nadien met Solayoh wel een herkansing.

In Roemenië liepen de gemoederen tussen de plaatselijke omroep en de EBU omwille van achterstallige betalingen zo hoog op dat het land in 2016 werd uitgesloten van deelname, pas nadat zanger Ovidiu Anton als kandidaat was aangeduid. De videoclip van het lied staat nog steeds op het YouTube-kanaal van het Songfestival zelf:

En heel soms bedenkt de winnaar van een voorronde zich meteen na de bekendmaking, rechtstreeks op het podium. Dat deed zanger Andreas Kümmert, die in 2015 de Duitse preselectie op zijn naam had geschreven.

Hij bedankte het publiek, maar liet meteen duidelijk verstaan dat hij niet aan het Songfestival zou deelnemen. Ann Sophie, de totaal verbouwereerde runner-up, besefte in real time dat zij tóch naar Wenen mocht trekken.

Ook hier bracht alle stennis geen zoden aan de dijk, want Black Smoke eindigde puntenloos.

En natuurlijk moeten we het ook hier over politiek hebben, want die gooide al vaker roet in het Songfestivaleten. Zo werd pas na afloop van de Turkse preselectie in 1979 besloten dat het geopolitiek toch iets te riskant was om deel te nemen aan het Songfestival in Israël dat jaar, waardoor Seviyorum nooit op de Eurovisiebühne vertolkt werd.

In het voormalige Servië & Montenegro eindigde de voorronde van 2006 in chaos. Tactische stemmen van vooral de Montenegrijnse juryleden leverden de groep No Name voor het tweede opeenvolgende jaar de overwinning op.

Maar de favoriet van de kijkers thuis eindigde zo tweede, tot groot ontzet van het zaalpubliek dat massaal protesteerde en de zaal verliet. In het tumult werd besloten om de runner-up opnieuw te laten optreden, maar dat kon de gemoederen niet bedaren.

Het land trok zich ter elfder ure terug uit het Songfestival en zou nooit meer gezamenlijk deelnemen. Amper twee maanden nadien stemde een meerderheid van de Montenegrijnen in een referendum voor onafhankelijkheid. Zo ontstonden de twee aparte landen die we vandaag kennen.

Een ander schoolvoorbeeld van politiek en het Songfestival vinden we terug in Georgië, dat in 2008 deels bezet was geweest door Russische troepen.

Moskou was gaststad voor het Songfestival 2009 en de Georgische preselectie was gewonnen door een lied met de weinig subtiele titel We Don’t Wanna Put In. De EBU eiste dat het lied vervangen werd, maar de omroep weigerde en trok zich terug.

Tot slot nog even terug naar Oekraïne. Ook daar ligt Rusland om logische redenen al jaren zeer gevoelig. In 2019 werd zangeres Maruv door het ministerie van Cultuur uitgesloten van deelname omdat ze weigerde haar geplande concerten in Rusland af te gelasten.

Nadat zowel Maruv als de kandidaten die 2e en 3e waren geëindigd in de preselectie vervolgens verstek gaven, trok de omroep zich terug. Siren Song nam niet deel aan het Songfestival.

Drie jaar later dreigde eenzelfde scenario zich te herhalen. Alina Pash had de preselectie gewonnen, maar bleek nadien op de betwiste Krim te hebben opgetreden in 2015. Dat was reden genoeg voor Pash om een storm van kritiek te krijgen en zich noodgewongen terug te trekken.

Waar het zo vaak gebeurde dat de tweede keuze een erbarmelijk Songfestivalresultaat neerzette, gebeurde hier het tegengestelde. Runner-up Kalush Orchestra boekte in 2022 de meest eclatante Songfestivaloverwinning ooit, met maar liefst 439 punten van de televoting.