In een interview met de Zweedse krant Dagens Industri laat Martin Österdahl (foto) in zijn kaarten en zijn ziel kijken. ‘We hebben dit jaar wat pech gehad.’

De nu 50-jarige Zweed is sinds januari 2020 aan de slag als Executive Supervisor van het Songfestival. Daarvoor studeerde hij economie en Oost-Europese studies. Nadien verdiende hij zijn sporen bij het commerciële mediabedrijf Modern Times Group en de Zweedse publieke omroep SVT, waar hij zes jaar programmadirecteur was. Sinds 2016 publiceerde hij ook al vijf romans.

Professioneler én commerciëler

Sinds zijn aanstelling binnen de EBU kreeg Österdahl het meteen hard te verduren, met achtereenvolgens een pandemie, een reeks oorlogen in en rond het Europese continent en publieke omroepen als motors van het Songfestival die steeds meer onder vuur liggen. Maar onder zijn bewind werd de wedstrijd ook professioneler én commerciëler.

‘In het jaar dat ik begon, werd het Songfestival geannuleerd door de coronapandemie. Ik moest beginnen zonder inkomsten maar met uitpuilende kosten en verzekeringsgeschillen. Het Songfestival móést het volgende jaar terugkomen, anders was het misschien voorgoed voorbij. Niets is daarmee te vergelijken. Als je de pandemie hebt doorstaan, is al het andere peanuts.’

Lees hieronder ons artikel van maart 2020 waarin de afgelasting van de editie in Rotterdam aangekondigd werd.

Officieel: Songfestival 2020 in Rotterdam gaat niet door

‘De grote landen hebben hun aanpak ten aanzien van het Songfestival compleet veranderd en iedereen wordt daar beter van’, merkt hij op. Denk aan het Verenigd Koninkrijk dat de wedstrijd vorig jaar nog huisvestte en waar de halve finales nu ook allebei op het eerste net van de BBC worden uitgezonden. Ook in Spanje werd het Songfestival populairder met dank aan de nieuwe preselectie Benidorm Fest.

Die evoluties legde de online populariteit van de wedstrijd geen windeieren: ‘Op YouTube hebben we intussen meer volgers dan de UEFA en de Oscars. Op de meeste andere sociale media kunnen we concurreren met andere grote internationale evenementen zoals de Olympische Spelen en de MTV Music Awards‘, vertelt een opgetogen Executive Supervisor.

Financiering onder druk

Omroepen betalen inschrijvingsgeld om aan de wedstrijd deel te nemen en ze te mogen uitzenden. ‘Maar de productie is zo sterk gegroeid en zoveel duurder geworden dat die gelden vandaag nog maar een heel klein deel van het benodigde budget uitmaken’, klinkt het. De EBU sloot meerjarige sponsorovereenkomsten af met grote merken en platformen als TikTok en Netflix.

Die commercialisering komt ook geregeld op kritiek te staan, maar die wuift Österdahl weg: ‘Wij zijn ervan overtuigd dat de commerciële belangen de redactionele selectie of de inhoud van de uitzendingen niet mogen beheersen – dat is een van de dingen waar ik over beslis. Je kunt ook beargumenteren dat je publieke middelen verspilt als je niet profiteert van het grote commerciële potentieel om de wedstrijd te bekostigen.’

Een ander argument is dat publieke omroepen in heel Europa noodgedwongen moeten bezuinigen. Terwijl de omroep SVT voor het Songfestival 2024 zo’n 11 miljoen euro uittrekt, moet ze tegelijk een slordige 34 miljoen euro besparen. Ook bij ons moeten de VRT en NPO de broeksriem aanhalen. ‘Zonder commerciële inkomsten denk ik dat het lastig wordt het kostenplaatje voor het Songfestival in de toekomst rond te krijgen’, vreest de Zweed.

Geopolitieke moeilijkheden

De Supervisor was opgetogen toen Loreen vorig jaar voor de tweede keer wist te winnen, en niet enkel vanuit een chauvinistische inborst: ‘Dat was precies wat het Eurovisiesongfestival nodig had na drie extreem turbulente jaren. Om naar Zweden te kunnen komen waar het veilig is en waar je experts hebt in het produceren van de uitzendingen en alles eromheen.’

Toch was ook het afgelopen jaar al moeilijk, alleen al op geopolitiek vlak. Als gevolg van de Russische invasie in Oekraïne werd Zweden in maart dit jaar lid van de NAVO, wat de relatie met Rusland onder hoogspanning zet. Verder waren er opflakkeringen van de sluimerende conflicten tussen Armenië en Azerbeidzjan en natuurlijk vooral tussen Israël en Palestina.

‘Je mag niet vloeken, maar we hebben dit jaar wel wat pech gehad’, bekent Martin Österdahl. ‘Er is veel haat in de media en op sociale media tegen deelnemende artiesten en medewerkers. De grens van wat we kunnen tolereren, is bereikt. Artiesten hoeven niet bang te zijn omdat er elders in de wereld een conflict gaande is waar zij niets mee te maken hebben. Het is volkomen absurd. Ik raak gefrustreerd als mensen het Songfestival willen politiseren.’

‘Wat betreft de veiligheidssituatie: we zitten al jaren op het absoluut hoogste beveiligingsniveau dat beschikbaar is voor evenementen, zodat het publiek en de mensen die acht tot negen weken lang op locatie werken veilig zijn. Zullen er demonstraties zijn? Zeer waarschijnlijk. Zal het een beetje ongemakkelijk aanvoelen en gewelddadig worden? Ja, dat is mogelijk. Zal de politie dat kunnen oplossen? Ik denk van wel.’

Meer details over de aangekondigde veiligheidsmaatregelen voor Malmö lees je in onderstaand artikel:

Veiligheidsmaatregelen Songfestival: politie uit buurlanden en afweersysteem drones

Rusland en Wit-Rusland niet, Israël en Azerbeidzjan wel?

De deelname van Israël beroert al maanden de gemoederen, met in verschillende landen oproepen tot een terugtrekking van de plaatselijke kandidaat en/of een algemene boycot. De EBU gaf daar nooit gehoor aan, in tegenstelling tot de omroepen uit Rusland en Wit-Rusland, die intussen beide permanent uitgesloten werden van de organisatie.

Deel Belgische cultuursector publiceert open brief over Israël op Songfestival

‘Het enige wat tot de uitsluiting van een omroep kan leiden, is dat die de EBU-regels overtreedt. In Rusland werden persvrijheid en vrijheid van meningsuiting al jaren met de voeten getreden. De desinformatie over de invasie van Oekraïne was de druppel. Maar in Israël liggen de kaarten anders: premier Netanyahu probeerde er al de publieke omroep te sluiten. Het zijn die onafhankelijke organisaties die wij moeten ondersteunen’, beargumenteert de Songfestivalbaas.

Wat dan met een land als Azerbeidzjan, dat ook een dictatuur is maar wel nog mag deelnemen? ‘Je kunt soms de onafhankelijkheid van omroep AZTV in twijfel trekken‘, geeft de Zweed toe. ‘Maar het heeft de grens niet overschreden, zoals in het geval van Rusland.’

Terugkeer van ABBA?

Een ander heet hangijzer is wat de organisatie gaat doen met ABBA. Het is dit jaar exact een halve eeuw geleden dat de Zweedse formatie het Songfestival in Brighton won en de rest is muziekgeschiedenis. Hoe zullen de liveshows in Malmö daar aandacht aan besteden?

Österdahl houdt er uiteraard de suspense in: ‘My lips are sealed. De vraag komt elke keer terug als de wedstrijd in Zweden wordt georganiseerd. Nu is het weliswaar het 50-jarig jubileum, dus we zullen er op de een of andere manier bij stilstaan, maar hoe precies zullen we zien.’

Als een droom

Als uitsmijter: Österdahl als naam heeft feitelijk al decennialang een link met de liedjeswedstrijd: Martins vader Marcus componeerde de Zweedse inzending van 1967, Som en dröm (‘Als een droom’). Zanger Östen Warnerbring eindigde er 8e mee op het Songfestival in Wenen.