Op zaterdag 13 mei vond vanuit de Oekraïense hoofdstad Kiev de finale plaats van het 62e Eurovisiesongfestival. Twaalf jaar eerder had de Songfestivalkaravaan al in dezelfde stad neergestreken, maar ditmaal was het International Exhibition Centre de locatie.

Over 2017

Net als in de aanloop naar 2005, was ook de maanden voor het ESF 2017 lang niet altijd zeker dat Oekraïne daadwerkelijk gastland zou zijn. De geopolitieke situatie tussen Oekraïne en Rusland over het betwiste schiereiland de Krim zinderde nog duidelijk na, maar ook binnen de organisatie van het Songfestival en de organiserende omroep UA:PBC rommelde het geregeld. Deadlines werden om de haverklap gemist, en de EBU stak niet onder stoelen of banken dat het niet altijd even opgezet was met de organisatie en de tijdsplanning van de Oekraïeners. De bekendmaking van Kiev als gaststad liet al ruim een maand langer op zich wachten dan aanvankelijk ingecalculeerd, en dat was slechts het begin.

Op een tijdspanne van slechts enkele maanden stapten achtereenvolgens de bestuurder van de UA:PBC en het volledige organisatieteam van het Songfestival 2017 op, na oplopende ruzies tussen de organisatoren, de omroep zelf en de Oekraïense regering. Die laatste ging zich daarop meer met de wedstrijd bemoeien en schakelde buitenlandse experts in om alles in goede banen te leiden. Onder meer de Zweed Christer Björkman, ook al in 2016 producer, werd opgetrommeld om hetzelfde trucje te doen in Oekraïne.

Uiteindelijk liep de organisatie nog zo gesmeerd als mogelijk was, maar een belangrijker euvel dat ervoor zorgde dat het Songfestival hoogst uitzonderlijk wereldnieuws was nog voor de feitelijke liveshows, was de betwiste Russische deelname. Het was lange tijd onduidelijk of de Russische omroep al dan niet een kandidaat naar ‘het hol van de leeuw’ zou sturen. Uiteindelijk werd zangeres Julia Samoylova met haar song Flame Is Burning intern geselecteerd. Al gauw bleek dat Samoylova onlangs nog had opgetreden op de betwiste Krim, wat volgens de Oekraïense veiligheidsdiensten genoeg reden was om haar drie jaar lang de toegang tot Oekraïens grondgebied te ontzeggen.

De EBU hoopte de gemoederen te bedaren door de Oekraïeners te overtuigen een uitzondering te maken (wat niet lukte) en de Russen te overtuigen iemand anders te selecteren (wat ook niet lukte), en kwam uiteindelijk met een noodoplossing die leek op een aprilgrap. Juliya mocht per satelliet vanuit Rusland zingen en kon zo deelnemen zonder effectief in Oekraïne aanwezig te zijn. De Russen zagen dat ultieme voorstel niet zitten, en besloten zich terug te trekken, waardoor het deelnemersaantal te elfder ure nog terugviel op 42. Op 9 mei, de dag van de eerste halve finale van het ESF 2017, zong Samoylova Flame Is Burning tijdens een concert … op de Krim.

Vanzelfsprekend werd het hele debacle doodgezwegen tijdens de uitzending van de finale op zaterdag 13 mei. Die startte met mensen die typische Oekraïense kralen aan elkaar overhandigden, die waren verwerkt in het artwork van het Songfestival 2017 en de slogan Celebrate Diversity. Nadien kwamen alle 26 deelnemende artiesten van de avond een voor een op het podium, terwijl de namen van hun landen werden afgeroepen. Uiteindelijk verwelkomden de drie presentatoren van de avond, voor het eerst ooit was de klus aan drie mannen gegeven, de kijkers thuis, en kon de liedjescaroussel beginnen.

Timur Miroshnychenko, Oleksandr Skichko & Volodymyr Ostapchuk

Imri Ziv uit Israël had donderdag de tweede halve finale afgesloten en mocht nu de finale op gang trappen. Hij maakte veel minder indruk en tuimelde zomaar eventjes twintig plekken naar beneden ten opzichte van donderdag (van de 3e naar de 23 plek). Andere ‘verliezers’ waren Cyprus (zestien plekken), Polen (dertien plekken), Armenië (elf plekken) en Denemarken (tien plekken). In Israël was het echter om andere redenen een zwarte dag, want de openbare omroep stopte die avond met uitzenden: de finale van het Songfestival was het allerlaatste programma, waarnaar werd verwezen door de puntengever van de Israëlische jury tijdens de stemming. Kort nadien zag een nieuwe openbare omroep het levenslicht, waardoor het land kon blijven deelnemen aan het ESF.

De landen van de Grote Vijf legden opnieuw allen teleurstellende posities voor. Francesco Gabbani uit Italië was voor het Songfestival de gedoodverfde favoriet met zijn protestsong tegen Westerse karma en een aap op het podium, maar finishte slechts zesde. De Franse Alma had haar deelname bijna aan haar neus voorbij zien gaan toen bleek dat haar song Requiem al in 2015 opgevoerd was, maar de EBU ondernam geen actie en Frankrijk eindigde in de middenmoot. Het Verenigd Koninkrijk maakte dit jaar een nette beurt bij de vakjury’s, maar Lucie Jones werd zowat genegeerd door de televoters. In de onderste regionen eindigden, opnieuw, Spanje en Duitsland. Onze oosterburen strandden voor het derde opeenvolgende jaar bij de onderste twee landen van het klassement. Oekraïne zette overigens de tweede slechtste prestatie voor een gastland ooit neer, met een 24e plek.

Het vrolijke Hey Mama uit Moldavië verbaasde vriend en vijand door op de jury’s, maar vooral op de kijkers thuis een grote indruk na te laten. Na in 2010 22e te zijn geëindigd, werd de groep Sunstroke Project nu derde, het beste Songfestivalresultaat ooit voor het land. Ook de twee landen boven de Moldaviërs sloegen hun vorige records aan diggelen. Kristian Kostov leverde zijn land Bulgarije een tweede plak op, een verbetering van de vierde positie van 2016, maar het werd toch vooral het jaar van Portugal.

Het Zuid-Europese land nam sinds 1964 deel en was nog nooit verder geraakt dan een zesde plaats in 1996. In 2016 had het land zelfs nog zijn kat gestuurd naar het Songfestival, maar nu volgde na ruim een halve eeuw de ontlading. Salvador Sobral kwam, zag en overwon met zijn ballade Amar pelos dois, geschreven en gecomponeerd door zijn eigen zus. Zij had ook in Salvadors plaats gezongen tijdens de repetities voorafgaand aan de liveshows. Officieel omdat Sobral andere concerten gepland had, maar officieus omwille van zijn gezondheidstoestand, die er niet al te rooskleurig uit zag. Ondanks of net dankzij de geruchten over zijn hartproblemen, overtuigde Sobral zowel in de halve finale als de finale zowel publiek als jury, en was de eerste Portugese overwinning eindelijk een feit.

Salvador Sobral (EBU)

Een laatste opvallend optreden van dit Songfestival kwam uit Noorwegen. Niet omdat de Noren op het podium maskers droegen en er ook hier visuele effecten werden gebruikt om het optreden kracht bij te zetten, maar wel omdat het het eerste optreden ooit was waarbij opgenomen backing vocals mochten worden gebruikt door de Executive Supervisor van de EBU, de Noor Jon Ola Sand. Er waren wel degelijk achtergrondzangers in Kiev die zongen, maar bepaalde delen met speciale geluidseffecten stonden mee op de geluidsband. De enige keer voorheen dat dat gebeurde, was tijdens het Kroatische optreden in 1999. Daartegen werd toen het felst geprotesteerd door uitgerekend de Noorse delegatie, die toen nog Jon Ola Sand als delegatiehoofd had.

België en Nederland

België werd nog steeds vertegenwoordigd door Blanche, die tussen de halve finale en de finale tot mogelijke winnares werd gebombardeerd. Uiteindelijk stelden de jurypunten voor België lichtelijk teleur met slechts een negende plek, met voor het tweede opeenvolgende jaar de twelve points van de Ierse jury, maar werd dat ruimschoots gecompenseerd door de punten van het publiek, waar Blanche vierde eindigde. Die positie kon ze ook vasthouden in het algemene klassement, en een tweede opeenvolgende vierde plek voor Waalse inzendingen was zo in kannen en kruiken.

Blanche (AP)

Nederland werd nog steeds vertegenwoordigd door de meiden van OG3NE, maar bij hen voltrok zich een quasi omgekeerd scenario. Lisa, Amy en Shelley konden op veel bijval rekenen van de vakjury’s, inclusief topscores uit Roemenië, Oostenrijk en San Marino, maar de kijkers thuis lusten minder pap van Lights and Shadows. Van de vijftien publiekspunten kwamen er tien uit buurland België.

OG3NE (EBU)

De pauze en de punten

Er was weer een waaier aan pauzeacts om de kijkers te entertainen terwijl ze konden stemmen, maar het grootste entertainment kwam uit onverwachte hoek. Naast optredens van folkbands als ONUKA en optredens van de twee ex-winnaressen van Oekraïne, Ruslana en Jamala, werd de act van die laatste ontsierd door een streaker die zich een weg op het podium baande, zijn blote billen toonde en daarop meteen werd verwijderd van het podium. Na nog enkele onzinnige gesprekjes met deelnemende artiesten, superfans van de wedstrijd en het winnaresje van het Junior Eurovisiesongfestival 2016, begon de stemming. Zoals vorig jaar werd die in twee delen afgewerkt, met eerst de jurypunten per land en dan de publiekspunten, van laagst naar hoogst aantal totale punten gerangschikt. Heel even was er nog spanning door de nieuwe manier van punten toekennen, maar Bulgarije en Portugal vormden zowel bij de vakjury’s als de kijkers de top twee van de avond.

Het scorebord

Twee feiten zorgden voor een kleine knauw in de allereerste Portugese zege. Ten eerste zette Amar pelos dois weinig zoden aan de dijk, en werd het behalve in Portugal zelf nergens een topscorer in de hitparades. Ten tweede oogstte Salvador Sobral kritiek in zijn bondige overwinningsspeech waarin hij ‘fastfoodmuziek’ aanklaagde, wat werd gezien als een aanval op vele van zijn medekandidaten die hij had verslagen.

Onmiddellijk na afloop van de finale werden de gedetailleerde rangschikkingen per land en jurylid vrijgegeven, ook al werden de punten tijdens de vernieuwde puntentelling al gesplitst bekendgemaakt. De verschillen werden zo extra duidelijk: Australië kreeg slechts twee punten van de kijkers en maar liefst 171 van de jury’s, en Oostenrijk kreeg geen enkel punt van de televoters. Ook Denemarken, het Verenigd Koninkrijk, Nederland en Noorwegen vonden veel minder weerklank bij de kijkers dan bij de jury’s. Andersom was dat het geval bij Kroatië, Hongarije, Roemenië, Moldavië én België.